معرفی فیلم‌هایی درباره قهرمان‌های دفاع مقدس| از شهیدان چمران و باکری تا شهید بروجردی + عکس

سینما اعتماد – جنگ تحمیلی و شخصیت‌های آن در هر دوره‌ای از تاریخ می‌توانند محمل خوبی برای استخراج روایت‌های دراماتیک در سینما باشند. قهرمان در آثار سینمایی تعاریفی دارد که شخصیت‌های دوران دفاع مقدس با ابعاد پیچیده‌ای که دارند، به خوبی در این ظرف قرار می‌گیرند. در این مطلب بدون هیچ اولویت‌بندی خاصی به معرفی 13 اثر پرداختیم که براساس زندگی یکی از شخصیت‌های قهرمان در دفاع مقدس ساخته شده‌اند.

1- «چ» که کارگردانی آن را ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمساز صاحب نام سینمای جنگ و دفاع مقدس بر عهده داشته است، داستان زندگی شهید مصطفی چمران را طی حضور ۴۸ ساعته‌اش در شهر پاوه به تصویر کشیده است. «چ» در مقایسه با فیلم‌های سینمای جنگ ایران اثری  محسوب می‌شود که دارای جلوه های ویژه و صحنه آرایی‌های قابل توجهی است.

داستان فیلم «چ» در اواخر مرداد سال ۵۸ روایت می شود، زمانی که مصطفی چمران ماموریت پیدا می‌کند به پاوه برود و درگیری داخلی به‌وجود آمده در آنجا را خاتمه دهد. سه رأس درگیری موردنظر را مردم پاوه، کردهای جدایی طلب، و رزمندگان پاسدار تشکیل می‌دهند. چمران با تکیه بر نگاه عرفانی و بینش صلح‌جویانه‌اش، هم باید در برابر جسارت و میل به عدالت‌طلبی اصغر وصالی به عنوان فرمانده پاسداران مستقر در پاوه مقاومت کند و هم دکتر عنایتی به عنوان رئیس کردهای شورشی را قانع کند که دست از درگیری بردارد.

وصالی که جوانی پرشور است و روحیه‌ای انقلابی دارد صلح‌طلبی و میل چمران به جلوگیری از برخوردها و ملایمت او را به انفعال تعبیر می‌کند و مدام با او کشمکش دارد. تیمسار فلاحی فرمانده نیروی زمینی ارتش هم در این میان نماینده نگرش دیگری به جنگ است و سعی می‌کند اوضاع را طبق تشخیص خود مدیریت کند. چمران همه تلاش‌اش را می‌کند که گروه‌های فکری و عقیدتی مختلف را به وحدت و رفتار عاقلانه تشویق کند. اما برخلاف پیش‌بینی‌های او نه عنایتی که رفیق قدیمی او نیز هست پیشنهاد صلح را می‌پذیرد و نه وصالی و همسنگرانش حاضر می‌شوند دست از مقاومت بردارند. بدین ترتیب چمران که دردی عارفانه را در دل تحمل می‌کند، دو روز سخت و طاقت‌فرسا را پشت سر می‌گذارد، در حالی‌که نیروهای معارض در حال تسخیر شهر هستند. تا این که به فرمان مستقیم حضرت امام (ره) نیروهای رزمی کافی از مرکز به سرعت به محل اعزام می‌شوند و درگیری‌ها پایان می‌یابد.

فریبرز عرب نیا، بابک حمیدیان، مریلا زارعی، سعید راد، مهدی سلطانی، اسماعیل سلطانیان و… از جمله بازیگران فیلم سینمایی «چ» هستند.

2- «موقعیت مهدی» با پرداختن به موضوع زندگی نظامی و البته شخصی شهید مهدی باکری خلاصه‌ای از یک مینی‌سریال شش قسمتی به کارگردانی هادی حجازی‌فر و تهیه کنندگی سیمافیلم است که با تهیه کنندگی مجدد بنیاد روایت فتح در چهلمین دوره جشواره فیلم فجر به نمایش درآمد.

فیلم سینمایی «موقعیت مهدی» در شش اپیزود به ماجرای زندگی «شهید مهدی باکری» و برادرش «شهید حمید باکری» می‌پردازد. که داستان از نحوه آشنایی و ازدواج حاج مهدی با همسرش آغاز می‌شود و در ادامه روابط این زوج عاشق به تصویر کشیده می‌شود. در این میان نیز به سراغ زندگی برادر وی یعنی حمید باکری رفته و زندگی عاشقانه او با همسرش را ترسیم می‌کند. در سه اپیزود هم دوربین به فضای جبهه و جنگ رفته و به روایت نحوه شهادت مهدی و حمید باکری و همچنین عملیات بدر و خیبر می‌پردازد.

هادی حجازی فر، ژیلا شاهی، وحید حجازی فر، معصومه ربانی نیا، وحید آقاپور و روح‌الله زمانی، بازیگران این فیلم هستند.

3- «ایستاده در غبار» به کارگردانی محمدحسین مهدویان به روایت زندگی احمد متوسلیان از دوران کودکی تا سال های حضور در هشت سال دفاع مقدس می پردازد. این فیلم با ساختاری متفاوت راهی جشنواره فیلم فجر شد و توانست نگاه منتقدان و اهالی سینما را به خود جلب کند. یک داکودرام با روایتی متفاوت و بهره‌گیری خلاقانه از صداهای مستند دوران جنگ.

نقش احمد متوسلیان را هادی حجازی‌فر ایفا کرده بود که در واقع سکوی پرتاب این بازیگر برای حضور پررنگ در سینمای ایران شد.

4- فیلم «منصور» یکی دیگر از آثار بیوگرافیک درباره زندگی شهید منصور ستاری است. «منصور» با کارگردانی سیاوش سرمدی، فیلمسازی که بیشتر با مستندهای سیاسی خود شناخته شده، با وجودی که یک اثر داستانی است، اما همچنان عناصر قوی مستندواری در آن به چشم می‌خورد که آن را شبیه مستندهای داستانی کرده است.

«منصور» بیشتر ماجراهای پشت پرده را روایت می‌کند. این فیلم در زمان ۱۰۰ دقیقه‌ای دشواری‌های شهید ستاری برای تجهیز نیروی هوایی را به تصویر می‌کشد تا بفهمیم این قهرمان دوران جنگ تحمیلی برای مجهز کردن ارتش خالی از تسلیحات چه سختی‌ها و مرارت‌هایی را تحمل کرده است.

محسن قصابیان به‌عنوان بازیگر نقش شهید ستاری و با گریم نسبتا سنگین خود در اکثر سکانس‌های فیلم بازی خوب و قابل قبولی ارائه داده است.

5- «در مسلخ عشق» فیلمی به کارگردانی کمال تبریزی است؛ در خلاصه داستان فیلم آمده است: در دوره ای که بنی صدر فرماندهی کل قوا را به عهده دارد، شهید محمود آیت، فرمانده یک گروه عملیاتی، در حمله گسترده ای علیه نیروها و مواضع دشمن شرکت می کند. آیت که به نحوه فرماندهی ارتش بدگمان است اطمینان دارد که در این عملیات، به دلیل آشفتگی در جبهه، به شهادت خواهد رسید. گروه عملیاتی تحت فرمان او در محاصره دشمن قرار می گیرد و شکست می خورند.

6- «زیباتر از زندگی» نیز یکی دیگر از آثاری است که تاکنون در مورد زندگی شهدا در سینمای ایران در سال ۱۳۹۰ ساخته شده است. فیلمی به کارگردانی انسیه شاه حسینی که شاید بتوان از وی به عنوان یکی از فیلمسازان زن علاقمند سینمای جنگ و دفاع مقدس نام برد که سالهاست در این حوزه مشغول به فعالیت است. این فیلم بخشی از زندگی شهید سید حسین علم الهدی را به تصویر کشیده است.

داستان «زیباتر از زندگی» این گونه آغاز می شود که با آغاز جنگ تحمیلی، سید حسین علم الهدی فرمانده سپاه هویزه به همراه نیروهای مردمی به کمک مردم روستاها می‌شتابند. علی‌رغم مخالفت‌ها، نیروهای مخلص ارتش به کمک آنها می‌شتابند و در یک عملیات مشترک دوش به دوش هم بر دشمن حمله می‌کنند.

حامد کمیلی، محمود پاک نیت و مهوش صبرکن از جمله بازیگران آخرین اثر سینمایی انسیه شاه حسینی هستند.

7- «شور شیرین» به کارگردانی جواد اردکانی نیز فیلمی در مورد زندگی شهید کاوه است که تولیدش به سال ۸۸ باز میگردد. فیلمی که به خوبی توانسته تصویری حقیقی از قهرمان بودن این شهید بزرگوار را با استفاده از تکنیک‌های هنر هفتم به تصویر بکشد. داستان این فیلم در مورد ناآرامی‌های کردستان است و تلاش‌ها و زحمات‌های شبانه‌روزی شهید کاوه را برای آرام ساختن منطقه به خوبی به تصویر کشیده است.

حمید عمارلویی در این فیلم نقش شهید کاوه را ایفا کرده که شباهت بسیار عجیبی هم با شهید کاوه دارد. رضا رویگری، جواد عزتی و… نیز از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

8- جواد اردکانی یک سال قبل از ساخت فیلم «شور شیرین» فیلمی دیگر با عنوان «به کبوی یاس» را در مورد زندگی شهید عبدالحسین برونسی در سال ۸۷ ساخته بود.

این فیلم برگرفته از کتاب «خاک های نرم کوشک» که در آن خاطراتی از شهید برونسی از زبان خانواده و نزدیکان وی بیان شده است ساخته شده و جالب آنکه جواد اردکانی به دلیل اظهارات رهبر انقلاب که در دیداری با هنرمندان این کتاب را مناسب ساخت یک اثر سینمایی دانستند، دست به تولید این فیلم زده است.

فیلم دارای چند داستان مربوط و منفک است. رفت‌ و آمد دوربین بین جبهه و پشت جبهه، دیدن بسیجی‌ها در صحنه زندگی، نشان دادن تفاوت بسیجی‌ها و پس زمینه‌های متفاوت اجتماعی، خانوادگی، و فرهنگیشان از امتیازات فیلم است. «به کبودی یاس» از حضور بازیگران چهره بهره نبرده است. داوود عین‌آبادی، محمد تقی‌نژاد، علی بکائیان، حسن چودن و سعید ولی‌زاده در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.

9- «شب واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی نیز در مورد زندگی شهید دریاقلی سورانی در سال ۱۳۸۷ است. شهید سورانی، یکی از شهدای موثر در ماجرای آزادسازی حصر آبادان بود، برای همین اسدی سراغ ساخت زندگینامه اش رفت.

حمید فرخ نژاد، لادن مستوفی، آتش تقی پور، حبیب دهقان نسب و باران کوثری از جمله بازیگران فیلم سینمایی «شب واقعه» هستند.

10- صادق صادق‌دقیقی دیگر فیلمساز دغدغه‌مند سینمای جنگ نیز  در سال 90 فیلم سینمایی «بزرگمرد کوچک» را در مورد زندگی شهید بهنام محمدی ساخت که در آن بخشی از زندگی تا شهادت این شهید را به تصویر کشیده است.

شبنم قلی خانی، پویا امینی و… از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

11- «تک تیرانداز» به کارگردانی علی غفاری فیلمی در مورد شهید عبدالرسول زرین است. به گفته همرزمان شهید در ۷۰۰ شلیک آن فرماندهان و نیروهای تأثیرگذار عراقی کشته‌ شده‌ اند.

علی غفاری درباره این فیلم گفته است: ما در فیلم «تک تیرانداز» تلاش کردیم نوع جهان‌بینی شهید نسبت به جنگ و مبارزه را که با تمام تک‌تیراندازان جهان متفاوت است، به تصویر بکشیم. تصمیم نداشتیم این فیلم زندگینامهٔ این شهید باشد. این فیلم برشی هر چند کوتاه از دوران حضور شهید زرین در جبهه‌های نبرد بوده‌ است. کامبیز دیرباز در این فیلم نقش شهید عبدالحسین زرین را ایفا کرده است.

12- «خلبان» فیلمی به کارگردانی جمال شورجه و نویسندگی سیدعلیرضا سجادپور ساخته سال ۱۳۷۶ است که داستان آخرین مأموریت شهید عباس دوران را روایت می‌کند. علی دهکردی، جعفر دهقان، نگین صدق گویا، اصغر محبی و هوشنگ توکلی برخی از بازیگران این فیلم ۹۰ دقیقه‌ای هستند و همچنین، محمدرضا عقیلی موسیقی این فیلم را ساخته است.

13- فیلم سینمایی «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی شمایلی است از وقایع کردستان در سال های ۵۸ و ۵۹؛ که آغاز مسیری برای تبدیل شهید محمد بروجردی به مسیح کردستان شد.

این فیلم برشی از دوران فرماندهی شهید محمد بروجردی را در منطقه غرب به تصویر می‌کشد و حامد عنقا فیلمنامه آن را با استفاده از کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» اثر نصرت‌ا… محمودزاده نوشته است. «غریب» بازگشت محمدحسین لطیفی به سینمای دفاع مقدس را رقم زد و بابک حمیدیان بازیگر نقش شهید بروجردی نیز به واسطه این فیلم، بار دیگر بازی در نقش یک شهید را تجربه کرد.