از علت حادثه هیچ توضیح نمی‌دهند! هر روز جانمان درخطر است؟
امیر اثباتی درباره حادثه تلخ عوامل تلویزیون توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش سینما اعتماد ، تینا جلالی در روزنامه اعتماد نوشت: درباره حوادث تلخ جان باختن عوامل پشت صحنه ، با امیر اثباتی مدیر طراحی و عضو انجمن صنفی طراحان فیلم سینمای ایران گفت‌وگویی انجام دادیم و درباره چرایی این موضوع و حفظ امنیت عوامل و دست‌اندرکاران سینما و تلویزیون نکاتی را از جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.
***جناب اثباتی اگر اشتباه نکنم اسفند‌ماه بود که حادثه تلخ در سریال سلمان فارسی، باعث درگذشت دو هنرور شد. در جریان چگونگی این حادثه قرار دارید؟
بله متأسفانه در جریان این حادثه تلخ دو نفر کشته شدند و تعدادی مصدوم، اما هیچ اطلاعات دقیقی درباره علت یا علل وقوع آن منتشر نشد. شایعاتی پخش شد که ما هم شنیدیم. اما شخصا وهمچنین به دلایل صنفی پیگیر و کنجکاو بودم که چرا این حادثه رخ داده. می‌خواستم بدانم آیا دکورهای ساخته شده و گروه طراحی صحنه هم در این میان نقشی داشته‌اند یا خیر. البته ممکن است دلایل دیگری و افراد و گروه‌های دیگری هم زمینه‌ساز وقوع این حادثه تلخ بوده باشند، اما به هیچ‌عنوان اطلاعاتی به بیرون درز نکرد. پیگیری‌های من و انجمن صنفی طراحان هم تا امروز به نتیجه‌ای نرسیده.
***در پاسخ چه گفتند؟
گفتند به دلیل مسائل حقوقی تا صدور رأی دادگاه اجازه نداریم هیچ اطلاعاتی در اختیار کسی قرار بدهیم. من اما اطمینان چندانی به این حرف‌ها و وعده‌ها ندارم و احتمال می‌دهم جزییات حادثه‌ای که در پروژه سلمان منجر به فوت 2نفر و مصدوم شدن شدید 4نفر شد، که گویا همه هنرور بودند، هیچ‌وقت اعلام نخواهد شد. به نظرم تلاش می‌کنند از طریق صلح و سازش با شاکیان احتمالی، ماجرا ختم شود و علل و وقوع حادثه همچنان مسکوت بماند. به هرحال تا امروز من جز اخبار مغشوش و مبهم توضیح دقیقی از طرف مسوولان پروژه یا سیمافیلم ندیده و نشندیده‌ام.
***درباره فوت دو دستیار صحنه سریال رویای نیمه شب اطلاعاتی دارید؟ پیگیری‌های ما از اهالی سینما دربرگیرنده نکات مختلفی بود. عده‌ای می‌گفتند آنها برای شنا به رودخانه رفته و غرق شدند و افرادی دیگری معتقد بودند منطقه باتلاقی بوده و عوامل اطلاعاتی در این زمینه نداشتند .
متأسفانه درباره این پروژه هم اطلاعاتی داده نشده یا حداقل من نتوانسته‌ام دریافت کنم. باز هم شایعاتی منتشر شده که من هم مثل شما شنیده‌ام.
***جناب اثباتی! چرا شفاف اعلام نمی‌کنند دلیل حادثه چه بوده است؟
درخواست ما هم همین است و نمی‌فهمیم چرا شفاف اعلام نمی‌کنند و چه شده؟ همه باید به روشنی بدانند که چه اتفاقی و چرا روی داده؛ هم ما که همکاران سینمایی قربانیان این حوادث ناگوار هستیم و هم افکار عمومی که با اخبار ناقصی روبه‌رو می‌شود. به نظر می‌رسد در این مسکوت گذاشتن‌ها عده‌ای ذی‌نفع هستند و لازم است افرادی که منافع یا ملاحظاتی در این میان ندارند، مثل خبرنگاران بی‌طرف پیگیری کنند که ماجرا از چه قرار بوده و آن را منتشر کنند؛ هرچند که می‌دانم اصلا کار ساده‌ای نیست.
***افراد ذی نفع از چه منظر؟
ممکن است مساله بیمه افراد در میان باشد، یا اهمال و بی‌دقتی فردی. احتمال دارد محل فیلمبرداری نامناسب بوده و احتیاط‌های لازم به عمل نیامده. ممکن است فرد یا افرادی با مسوولیت‌های معین در انجام کار و وظیفه خود اشتباه یا قصور کرده باشند و مواردی از این قبیل که باعث می‌شود معمولا عوامل پروژه به دلیل ملاحظاتی از توضیح جزییات واقعی و دقیق حادثه خودداری کنند. ورود خبرنگاران بی‌طرف، کسب اطلاعات و انتشار آن در رسانه می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی.
***البته آنچه ما کنکاش کردیم این بود که منطقه باتلاقی بوده و عوامل نمی‌دانستند آن محدوده باتلاق است.
ببینید ! در انتخاب لوکیشن‌ها توجه به محدوده امن برای کارِ گروه بسیار ضروری است. باید جزییات دقیق و واقعی ماجرا اعلام شود تا جلوی تکرار حوادث تلخ دیگر گرفته شود.
***اصلا ممکن است بار دیگر برای بازیگران یا عوامل اصلی این اتفاق بیفتد.
بدون شک اگر قربانیانِ حوادث اخیر بازیگران یا برخی عوامل اصلی گروه بودند، شاهد بازتاب گسترده رسانه‌ای می‌بودیم، ولی مرگ دو دستیار صحنه – یا دو هنرور در پروژه سلمان – متأسفانه خیلی زود به فراموشی سپرده می‌شود. واقعیت بسیار دردناکی است. اما هیچ فرقی نمی‌کند، جان همه انسان‌ها باارزش است و نباید این واقعیت دردناک تبعیض‌آمیز را پذیرفت. هر روز امکان تکرار این حوادث در شرایط و موقعیت دیگری، در فیلم یا سریال دیگری، برای فرد یا افراد دیگری محتمل است. حتما با اعلام شفاف دلایل و زمینه‌های وقوع این حوادث، باید از تکرار آنها پیشگیری کرد.
***جناب اثباتی اساسا چرا جلوی چنین ماجراهایی گرفته نمی‌شود و چرا هر از گاهی شاهد چنین اتفاقاتی هستیم؟ مشکل از کجاست؟
در وزارت کار ضوابط مدونی برای حفظ ایمنی و بهداشت محیط کاروجود دارد و بازرسانی گهگاه برای نظارت بر رعایت این ضوابط به کارگاه‌ها مراجعه می‌کنند. باید پرسید آیا برای تضمین امنیتِ جانی عوامل سینما و سریال‌ها هم کسی به لوکیشن‌ها سرکشی می‌کند تا مطمئن شوند که ضوابط ایمنی رعایت می‌شوند؟
متأسفانه نه تنها مشاغل سینمایی در وزارت کار تعریف نشده‌اند و اصناف هم شرح تفصیلی وظایف و مسوولیت‌های خود را تدوین نکرده‌اند و طبعا به وزارت کار ارائه نکرده‌اند، بلکه در مورد شرایط ایمنی محل و محیط کار گروه‌های فیلمسازی هم در وزارت کار با خلأهای اساسی روبه‌رو هستیم. شاید بشود علت اصلی این کمبود را تنوع ذاتی لوکیش‌ها و محل‌های کار گروه‌های فیلمسازی دانست و به دوستان در وزارت کار حق داد که نتوانند ضوابط استانداردی را برای این محیط‌های کاری تدوین کنند، اما به هرحال انجام آن محال نیست !
***یعنی منظور شما کوتاهی وزارت کار است ؟
خیر، فقط وزارت کار را مقصر نمی‌دانم. من هم به عنوان یک فعال صنفی مقصرم که چرا در نوشتن ضوابط مورد نیاز و استانداردهایی که امنیت جانی خودم و همکارانم را در محیط کارشان تضمین کند، کوتاهی کرده‌ام. انجمن صنفی‌ای که عضوش هستم هم کوتاهی کرده و مقصر است. خانه سینما هم مقصر است که انجمن‌های عضوش را برای تدوین ضوابط مدیریت نکرده و هیچ گامی در این مورد برنداشته. انتظار می‌رود در یک شرایط ایده‌آل ناظرانی از سوی خانه سینما به پروژه‌ها سرکشی می‌کردند.
****این حادثه خطرناک فقط شامل بچه‌های صحنه نمی‌شود؟
بله، حرفه‌های متعددی در عرصه فیلمسازی هنگام کار با شرایط خطرناک روبه‌رو هستند؛ از جلوه‌های ویژه میدانی تا بدلکاران و از دستیاران صحنه و فیلمبرداری تا حتی بازیگران. مقصر همه ما هستیم که هرچند وقت یک بار قربانی می‌دهیم ولی برای تدوین ضوابط استاندارد برای کار در محیط فیلمسازی (سینمایی و سریال) اقدامی نکرده‌ایم. آیا حوادث تلخ و ناگوار اخیر باعث می‌شود به خودمان بیاییم؟ از تجربیات‌مان بهره بگیریم؟ دستاوردهای کشورهای صاحب صنعت سینما را در این زمینه مرور کنیم؟ و سرانجام مقررات و دستورالعمل‌های مناسب و کارآمدی برای حفظ جان و سلامت همکاران‌مان آماده و تدوین کنیم؟
****این موضوع البته در تمام جهان اتفاق می‌افتد اما پرسشی که وجود دارد آیا نمی‌توان جلوی این اتفاقات را گرفت ؟
بله، در کشورهای دیگر هم اتفاقاتی که ناخواسته و تصادفی منجر به مرگ یک یا چند نفر در صحنه یا پشت‌صحنه فیلمسازی می‌شود بی‌سابقه نیست اما از آن نباید نتیجه گرفت که در اینجا شرایط قابل قبول است. باید تلاش کرد تا جلوی این اتفاقات را گرفت. همه به نحوی کوتاهی کرده‌ایم و از همه بیشتر تهیه‌کنندگان و مدیران تولید که مسوولیت مستقیم و اصلی را در هر پروژه برای حفظ امنیت جان عوامل به عهده دارند. شاید بشود گفت تقصیر اصلی در حوادث اخیر هم متوجه آنهاست و به‌طور کلی تشکل‌های صنفی آنها. باز هم تکرار می‌کنم که همه کما بیش کوتاهی کرده‌ایم؛ تک‌تک اصنافِ مرتبط و بیش از همه خانه سینما.
***آقای اثباتی شما این نکات را از کوتاهی صنف بیان می‌کنید در حالی که نزدیک به 40 سال از حیات خانه سینما می‌گذرد.
درست است و متأسفانه به‌رغم این سابقه طولانی کوتاهی‌ها و غفلت‌ها کم نیستند. هنوز پس از این همه سال از تشکیل خانه سینما، فاقد قرارداد واحد مشاغل سینمایی هستیم؛ قراردادی که نه تنها ناظر به تعهدات متقابل تهیه‌کنندگان و عوامل تولید در هر فیلم یا سریال باشد، بلکه ضامن حقوق آنها هم باشد. همچنان درمورد یک روز تعطیل هفتگی به توافق و نتیجه نرسیده‌ایم. میزان ساعت کار روزانه در هر پروژه متفاوت و همگی بیشتر از استانداردهای رایج در کشورهای پیشرفته در صنعت سینماست. مبحث امنیت شغلی هم کلا به فراموشی سپرده شده. یادمان نرود در زمان سیف‌الله داد این لایحه تصویب شد و چند سالی کمابیش مراعات می‌شد، اما سال‌هاست که از فوت سیف‌الله داد می‌گذرد و انگار لایحه امنیت شغلی هم با مرگ او به عنوان یادگاری از یک مدیر مدبر به موزه سینما سپرده شده !
***این از جانب سازمان سینمایی با وزارت ارشاد پیگیری می‌شود؟
از نظر من مطلقا در حیطه کاری مسوولان دولتی نیست و حق دخالت در این امور را ندارند. اینها مسائلی درون‌گروهی است و باید در درون خانه سینما و توسط خود اصناف حل و فصل شوند.
***البته جناب اثباتی نکته‌ای که وجود دارد نیروهای زیادی وارد کار در سینما شدند و گویا این دو نفر از اعضای خانه سینما نبودند و نیروهای تلویزیون بودند.
فرقی نمی‌کند که عضو خانه سینما باشند یا نباشند و برای سریال تلویزیونی یا نمایش خانگی و پلتفرم‌ها کار کنند یا فیلم‌های سینمایی. به هرحال نیروهای شاغل در هنر/ صنعت سینما هستند. خانه سینما موظف است به عنوان جامعه اصناف سینمایی نقش بالقوه فراگیر خود را به درستی ایفا کند و مرجعی باشد که دیر یا زود این نیروها را در اصناف خود جذب کند، آموزش بدهد و از منافع آنها حمایت کند. همین حالا هم بسیاری از عوامل تولید سریال‌های تلویزیونی یا تولیدات پلتفرم‌ها عضو اصناف خانه سینما هستند. سال‌هاست تهیه‌کنندگان تلویزیونی با نپذیرفتن حکمیت شورای داوری خانه سینما در مواردی موجب تضییع حقوق عوامل تولیدات‌شان و بعضا اعضای خانه سینما شده‌اند. لازم است که اعضای خانه سینما زیر بار چنین مناسباتی نروند و خانه سینما هم در سطوح مختلف در این زمینه به نفع شاغلان حرفه‌های مختلف و حمایت از آنها اقدام کند.
یکی از مخاطرات به‌کارگیری افراد غیر عضو در اصناف و بدون هماهنگی با آنها، نداشتن آموزش کافی و تجربه لازم برای کار در عرصه‌های حرفه‌ای است که ممکن است منجر به حوادث خسارت‌بار و جبران‌ناپذیر‌ی شود و در مواردی حتی به مرگ عوامل بینجامد . از این نظر فرقی نمی‌کند که پروژه تلویزیونی باشد یا برای پلتفرم‌ها یا… به هر حال احتمال خسارت و ضرر و زیان به هر شکل ممکن است.
از اینها گذشته همچنان بر لزوم اراده و عزم جدی برای تدوین ضوابط و دستورالعمل‌های ضروری تأکید می‌کنم که تا حدود بسیاری تضمین‌کننده‌ایمنی محیط کار می‌شود.
*** با تمام این حرف‌ها به نظرتان می‌توان جلوی چنین آسیب‌هایی به عوامل را گرفت؟
بر اساس تجربه‌ای که در بیش از سه‌دهه فعالیت صنفی دارم، با تأسف باید بگویم که هم امیدوارم و هم به تحقق آن چندان امیدوار نیستم! هر بار با وقوع یک حادثه موجی ایجاد می‌شود ولی بعد از مدتی، کوتاه یا طولانی، تا حادثه‌ای دیگر فروکش می‌کند و به فراموشی سپرده می‌شود.
